Klimaat en water: wordt het te droog of te nat?
We kunnen er niet meer omheen: klimaatverandering heeft invloed op onze waterhuishouding en dat is een internationaal probleem. Dat blijkt ook weer uit het meest recente klimaatrapport. Maar wat wordt het nu: krijgen we natte voeten of wordt het juist te droog? En wat kunnen we doen?
Drinkwater is schaars
Je zou denken dat er meer dan genoeg water is op onze planeet, maar zoetwater is een schaars goed en drinkwater al helemaal: 97,5% van al het water op aarde is namelijk te zout voor consumptie.
Van die resterende 2,5% zit een groot deel vast in gletsjers en poolijs, namelijk 70%. Dan blijft er nog 30 % over, dus 0,75% van het totaal, in de vorm van grondwater, moerassen, permafrost en nog een heel klein beetje in rivieren en meren.
Water wordt in veel westerse landen nog steeds gezien als een onuitputtelijke bron, maar die komt door klimaatverandering steeds verder onder druk te staan. Tegelijkertijd hebben nog altijd 703.000.000 mensen geen toegang hebben tot drinkwater.
Schoon drinkwater voor iedereen
Nog altijd hebben ruim 700 miljoen mensen geen toegang tot veilig water.
Wij zijn de Made Blue Foundation en onze missie is schoon drinkwater voor iedereen.
Help jij mee om onze missie te bereiken? Dat kan op meer manieren dan je denkt.
WATERSCHAARSTE en klimaat
Waterschaarste wordt veroorzaakt door een complex geheel van fluctuerende, op elkaar inwerkende menselijke en ecologische factoren. Klimaatverandering is daarbij een belangrijke oorzaak van waterschaarste. Zo leidt de aanhoudende hitte op sommige plekken tot opdroging van waterbronnen.
Maar ook leidt klimaatverandering tot een stijging van onze zeespiegel, waardoor overstromingen plaatsvinden. Die leiden niet alleen tot gevaarlijke situaties maar ook tot vervuiling en verzilting van waterbronnen. Waar het op sommige plekken te droog is, wordt het op andere plekken dus te nat.
Daarnaast leiden ook waterverspilling en watervervuiling tot een dalende beschikbaarheid van (veilig) water. Zet al deze problematiek tegenover een groeiende wereldbevolking en er ontstaat waterschaarste.
Bodemdaling en stijging van de zeespiegel
Bodemdaling is een van de grote uitdagingen in kustgebieden. In de meeste gevallen wordt die veroorzaakt door het onttrekken van grondwater aan het gebied. Nederland is daardoor sinds de Middeleeuwen al ongeveer drie meter gezakt.
Op dit moment gaat de bodemdaling in veel kustgebieden sneller dan de zeespiegelstijging. Maar de gevolgen zijn min of meer vergelijkbaar: meer verzilting, groter risico op overstromingen. Om de daling te stoppen of te vertragen moeten landen hun watervoorziening en landbouw veranderen.
Tokio laat zien dat dit mogelijk is en dat het snel tot resultaat leidt. Tot 1975 was Tokio de snelst dalende stad ter wereld. Sinds er niet langer grondwater wordt gebruikt in huishoudens en industrie, is de bodem niet meer gedaald.
Dagen zonder water
Het rapport “Thirsting for a Future” van Unicef laat zien dat er momenteel 36 landen een extreem tekort hebben aan water. Onlangs kampten grote steden als São Paulo (Brazilië), Chennai (India) en Kaapstad (Zuid-Afrika) met acute watertekorten. Kaapstad ontsnapte vorig jaar ternauwernood aan Dag Nul: de dag waarop er geen druppel meer uit de kraan zou komen.
“In de toekomst komen er waarschijnlijk meer Dagen Nul,” zegt Betsy Otto van het Amerikaanse World Resource Institute (WRI). Het WRI stelt dat de waterstress het hoogst is in het Midden-Oosten en Noord-Afrika – met Qatar als absolute nummer één.
DE GEVOLGEN van waterschaarste
Zonder water kunnen we niet leven. We zien dan ook in de gebieden waar waterschaarste heerst, de bevolking gebruik gaat maken van vervuild water. Dit leidt tot ziektes zoals diarree, wormen of cholera, met soms zelfs de dood tot gevolg. Hoewel diarree voor ons vrij onschuldig klinkt, is het in ontwikkelingslanden nog altijd doodsoorzaak nummer 1 onder kinderen jonger dan 5 jaar.
In 2021 stierven 800.000 mensen als gevolg van vervuild water. Deze sterfte gaat sluipenderwijs en is minder zichtbaar dan een grote overstroming, maar eist wel veel meer slachtoffers.
Waterschaarste leidt indirect ook tot armoede. Je kunt immers niet naar school of naar je werk als je ziek bent of een dagtaak hebt aan water halen. Vooral vrouwen en kinderen zijn hiervan de dupe.
Conflicten door water
Een ander bijkomend probleem van waterschaarste is de dreiging van conflicten. Zou bouwden Iran en Turkije de afgelopen decennia honderden dammen in het Midden-Oosten om aan hun waterbehoefte te kunnen voldoen. Andere landen in de regio, vooral Irak en Syrië, betaalden daarvoor een hoge prijs: droogte, sociale onrust en conflicten. Op de afbeelding hiernaast zie je de dam in aanbouw in Ethiopië die tot problemen leidt voor een meer in Kenia.
Wereldwijd zijn er plannen voor 3.700 stuwdammen. Ze worden aangelegd voor de watervoorziening, maar ook voor het opwekken van elektriciteit zonder CO2-uitstoot. Een dam verandert echter de waterdynamiek in de regio, maar net zo belangrijk is dat een dam de stroom van sedimenten (zand, grind, klei en ander bezinksel dat door het water wordt meegevoerd) tegenhoudt. Dat leidt stroomafwaarts tot toenemende erosie waardoor lokaal minder water wordt vastgehouden.
Wat kunnen we doen?
Volgens een recent rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving wordt bijna 80% van al het water in de wereld gebruikt voor de landbouw. Daarbij gaat het niet alleen om voedsel trouwens, want ook in jouw kantoenen trui zit heel veel water. Met innovatieve landbouwmethodes valt daarom veel winst te behalen bij het reduceren van het watergebruik.
En thuis? Korter douchen, waterbesparende kranen en minder sproeien in de tuin doen wonderen. En wist je dat een autowasstraat minder water verbruikt dan wanneer je zelf de auto wast? Dat komt omdat daar het water hergebruikt wordt.
Bijdragen aan SDG 6
Toegang tot schoon water en sanitair is het zesde punt op de lijst van de Sustainable Development Goals die in 2015 werden opgesteld door de Verenigde Naties.
Wij geloven erin dat we in de toekomst manieren zullen vinden om te blijven voorzien in onze waterbehoefte. Maar dat willen we voor iedereen. Daarom zetten wij ons in voor diegenen voor wie waterschaarste vandaag de dag al wel een probleem is. Dat doen we in gebieden waar de overheid niet van plan is of in staat is om een veilige watervoorziening te installeren.
Vandaag beginnen we aan de toekomst van morgen: een toekomst met schoon drinkwater voor iedereen. En jij kunt ook bijdragen: als persoon, met je bedrijf, je restaurant of je hotel bijvoorbeeld.
Draag ook bij aan onze missie
Dat kan op meer manieren dan je misschien denkt.
